Iis igitur est difficilius satis facere, qui se Latina scripta dicunt contemnere.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Cur deinde Metrodori liberos commendas? Itaque, ne si iucundissimis quidem nos somniis usuros putemus, Endymionis somnum nobis velimus dari, idque si accidat, mortis instar putemus. Ex quo intellegitur nec intemperantiam propter se esse fugiendam temperantiamque expetendam, non quia voluptates fugiat, sed quia maiores consequatur. Quae quidem sapientes sequuntur duce natura tamquam videntes; Quam tu ponis in verbis, ego positam in re putabam. Duo Reges: constructio interrete.
Nunc de hominis summo bono quaeritur; Cum autem negant ea quicquam ad beatam vitam pertinere, rursus naturam relinquunt. Quis enim confidit semper sibi illud stabile et firmum permansurum, quod fragile et caducum sit? Istam voluptatem, inquit, Epicurus ignorat? Et nemo nimium beatus est; Quare, quoniam de primis naturae commodis satis dietum est nunc de maioribus consequentibusque videamus. Mihi enim satis est, ipsis non satis. An vero, inquit, quisquam potest probare, quod perceptfum, quod. Mihi enim satis est, ipsis non satis. Quis enim redargueret?
Cur tantas regiones barbarorum pedibus obiit, tot maria transmisit? Rem unam praeclarissimam omnium maximeque laudandam, penitus viderent, quonam gaudio complerentur, cum tantopere eius adumbrata opinione laetentur? Ius autem, quod ita dici appellarique possit, id esse natura, alienumque esse a sapiente non modo iniuriam cui facere, verum etiam nocere. An, si id probas, fieri ita posse negas, ut ii, qui virtutis compotes sint, etiam malis quibusdam affecti beati sint? Quippe, inquieta cum tam docuerim gradus istam rem non habere quam virtutem, in qua sit ipsum etíam beatum. Quae qui non vident, nihil umquam magnum ac cognitione dignum amaverunt. Aeque enim contingit omnibus fidibus, ut incontentae sint. Vulgo enim dicitur: Iucundi acti labores, nec male Euripidesconcludam, si potero, Latine; Quod cum ille dixisset et satis disputatum videretur, in oppidum ad Pomponium perreximus omnes. Ne id quidem, nisi multa annorum intercesserint milia, ut omnium siderum eodem, unde profecta sint, fiat ad unum tempus reversio. Quae animi affectio suum cuique tribuens atque hanc, quam dico. Et quidem Arcesilas tuus, etsi fuit in disserendo pertinacior, tamen noster fuit;
Hoc ipsum elegantius poni meliusque potuit.
Verum tamen cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res verba rapiunt; Is ita vivebat, ut nulla tam exquisita posset inveniri voluptas, qua non abundaret. Summus dolor plures dies manere non potest? Nec enim absolvi beata vita sapientis neque ad exitum perduci poterit, si prima quaeque bene ab eo consulta atque facta ipsius oblivione obruentur. Effluit igitur voluptas corporis et prima quaeque avolat saepiusque relinquit causam paenitendi quam recordandi. In contemplatione et cognitione posita rerum, quae quia deorum erat vitae simillima, sapiente visa est dignissima.
Nam voluptatis causa facere omnia, cum, etiamsi nihil consequamur, tamen ipsum illud consilium ita faciendi per se expetendum et honestum et solum bonum sit, nemo dixit.
- Quonam modo?
- Nam cui proposito sit conservatio sui, necesse est huic partes quoque sui caras suo genere laudabiles.
Nam aut privatim aliquid gerere malunt aut, qui attore animo sunt, capessunt rem publicam honoribus imperiisque adipiscendis aut totos se ad studia doctrinae conferunt.
Atque haec coniunctio confusioque virtutum tamen a philosophis ratione quadam distinguitur. Aut pertinacissimus fueris, si in eo perstiteris ad corpus ea, quae dixi, referri, aut deserueris totam Epicuri voluptatem, si negaveris. Ut non sine causa ex iis memoriae ducta sit disciplina. Expressa vero in iis aetatibus, quae iam confirmatae sunt. Graece donan, Latine voluptatem vocant. Et hi quidem ita non sola virtute finem bonorum contineri putant, ut rebus tamen omnibus virtutem anteponant; Itaque et manendi in vita et migrandi ratio omnis iis rebus, quas supra dixi, metienda. In qua si nihil est praeter rationem, sit in una virtute finis bonorum;
Quae etsi mihi nullo modo probantur, tamen Democritum laudatum a ceteris ab hoc, qui eum unum secutus esset, nollem vituperatum. Ita cum ea volunt retinere, quae superiori sententiae conveniunt, in Aristonem incidunt; Etenim si delectamur, cum scribimus, quis est tam invidus, qui ab eo nos abducat? Quare attende, quaeso. Nunc ita separantur, ut disiuncta sint, quo nihil potest esse perversius. Quid sequatur, quid repugnet, vident.
Sed quid ages tandem, si utilitas ab amicitia, ut fit saepe, defecerit?
Et quidem iure fortasse, sed tamen non gravissimum est testimonium multitudinis. Atque ab isto capite fluere necesse est omnem rationem bonorum et malorum. Ista similia non sunt, Cato, in quibus quamvis multum processeris tamen illud in eadem causa est, a quo abesse velis, donec evaseris; Sed ita falsa sunt ea, quae consequuntur, ut illa, e quibus haec nata sunt, vera esse non possint. Quasi ego id curem, quid ille aiat aut neget. Unum nescio, quo modo possit, si luxuriosus sit, finitas cupiditates habere. Atqui, inquit, si Stoicis concedis ut virtus sola, si adsit vitam efficiat beatam, concedis etiam Peripateticis. Ita similis erit ei finis boni, atque antea fuerat, neque idem tamen; Quem si tenueris, non modo meum Ciceronem, sed etiam me ipsum abducas licebit. Duo enim genera quae erant, fecit tria. Quos quidem dies quem ad modum agatis et in quantam hominum facetorum urbanitatem incurratis, non diconihil opus est litibus-; Uterque enim summo bono fruitur, id est voluptate. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere? Maximus dolor, inquit, brevis est. Quamquam scripsit artem rhetoricam Cleanthes, Chrysippus etiam, sed sic, ut, si quis obmutescere concupierit, nihil aliud legere debeat.
Ut optime, secundum naturam affectum esse possit.
Nonne videmus quanta perturbatio rerum omnium consequatur, quanta confusio? Portenta haec esse dicit, neque ea ratione ullo modo posse vivi; Quoniam, inquiunt, omne peccatum inbecillitatis et inconstantiae est, haec autem vitia in omnibus stultis aeque magna sunt, necesse est paria esse peccata. Beatus autem esse in maximarum rerum timore nemo potest. In parvis enim saepe, qui nihil eorum cogitant, si quando iis ludentes minamur praecipitaturos alicunde, extimescunt. Nullus est igitur cuiusquam dies natalis. Materiam vero rerum et copiam apud hos exilem, apud illos uberrimam reperiemus. Atque ut ceteri dicere existimantur melius quam facere, sic hi mihi videntur facere melius quam dicere. Sedulo, inquam, faciam. Atqui, inquit, si Stoicis concedis ut virtus sola, si adsit vitam efficiat beatam, concedis etiam Peripateticis.
Et quae per vim oblatum stuprum volontaria morte lueret inventa est et qui interficeret filiam, ne stupraretur. Illa argumenta propria videamus, cur omnia sint paria peccata. Quid, si reviviscant Platonis illi et deinceps qui eorum auditores fuerunt, et tecum ita loquantur? Quis est enim, qui hoc cadere in sapientem dicere audeat, ut, si fieri possit, virtutem in perpetuum abiciat, ut dolore omni liberetur? Cumque ipsa virtus efficiat ita beatam vitam, ut beatior esse non possit, tamen quaedam deesse sapientibus tum, cum sint beatissimi; Expectoque quid ad id, quod quaerebam, respondeas. Neque enim disputari sine reprehensione nec cum iracundia aut pertinacia recte disputari potest. Oratio me istius philosophi non offendit; Numquam audivi in Epicuri schola Lycurgum, Solonem, Miltiadem, Themistoclem, Epaminondam nominari, qui in ore sunt ceterorum omnium philosophorum. Murenam te accusante defenderem.
Quamquam ab iis philosophiam et omnes ingenuas disciplinas habemus; Sed ad haec, nisi molestum est, habeo quae velim. At cum de plurimis eadem dicit, tum certe de maximis. Ego vero volo in virtute vim esse quam maximam; Hoc est dicere: Non reprehenderem asotos, si non essent asoti. Sed in ceteris artibus cum dicitur artificiose, posterum quodam modo et consequens putandum est, quod illi §pigennhmatikÒn appellant; Qui autem diffidet perpetuitati bonorum suorum, timeat necesse est, ne aliquando amissis illis sit miser. Sed finge non solum callidum eum, qui aliquid improbe faciat, verum etiam praepotentem, ut M.
- Itaque et manendi in vita et migrandi ratio omnis iis rebus, quas supra dixi, metienda.
- Quod non faceret, si in voluptate summum bonum poneret.
- Atque ego: Scis me, inquam, istud idem sentire, Piso, sed a te opportune facta mentio est.
- Quo invento omnis ab eo quasi capite de summo bono et malo disputatio ducitur.
- Sed ad haec, nisi molestum est, habeo quae velim.
- Memini vero, inquam;
Sed quot homines, tot sententiae; Ita fit illa conclusio non solum vera, sed ita perspicua, ut dialectici ne rationem quidem reddi putent oportere: si illud, hoc; Tum ego: Non mehercule, inquam, soleo temere contra Stoicos, non quo illis admodum assentiar, sed pudore impedior; Quae est quaerendi ac disserendi, quae logikh dicitur, iste vester plane, ut mihi quidem videtur, inermis ac nudus est. Tecum optime, deinde etiam cum mediocri amico. Videamus animi partes, quarum est conspectus illustrior; Haec qui audierit, ut ridere non curet, discedet tamen nihilo firmior ad dolorem ferendum, quam venerat. Quicquid porro animo cernimus, id omne oritur a sensibus; Qui autem diffidet perpetuitati bonorum suorum, timeat necesse est, ne aliquando amissis illis sit miser. De malis autem et bonis ab iis animalibus, quae nondum depravata sint, ait optime iudicari. Itaque illa non dico me expetere, sed legere, nec optare, sed sumere, contraria autem non fugere, sed quasi secernere. Ut placet, inquit, etsi enim illud erat aptius, aequum cuique concedere.
Ait enim se, si uratur, Quam hoc suave! dicturum.
Ita redarguitur ipse a sese, convincunturque scripta eius probitate ipsius ac moribus. Ergo hoc quidem apparet, nos ad agendum esse natos. Sed erat aequius Triarium aliquid de dissensione nostra iudicare. Sunt etiam turpitudines plurimae, quae, nisi honestas natura plurimum valeat, cur non cadant in sapientem non est facile defendere. Profectus in exilium Tubulus statim nec respondere ausus; Et si in ipsa gubernatione neglegentia est navis eversa, maius est peccatum in auro quam in palea. Idne consensisse de Calatino plurimas gentis arbitramur, primarium populi fuisse, quod praestantissimus fuisset in conficiendis voluptatibus? Non enim in selectione virtus ponenda erat, ut id ipsum, quod erat bonorum ultimum, aliud aliquid adquireret.
Nihil enim iam habes, quod ad corpus referas; Nec vero pietas adversus deos nec quanta iis gratia debeatur sine explicatione naturae intellegi potest. Illa tamen simplicia, vestra versuta. Cur tantas regiones barbarorum pedibus obiit, tot maria transmisit? Hoc foedus facere si potuerunt, faciant etiam illud, ut aequitatem, modestiam, virtutes omnes per se ipsas gratis diligant. Omnibus enim artibus volumus attributam esse eam, quae communis appellatur prudentia, quam omnes, qui cuique artificio praesunt, debent habere. Non quaeritur autem quid naturae tuae consentaneum sit, sed quid disciplinae. Erit enim mecum, si tecum erit. Odium autem et invidiam facile vitabis.